Pilot "Automatisering CIMLK-bestanden"
In de september 2024 start Fileradar een pilot voor de verbetering van de het proces en de inhoud bij het aanleveren van shapefiles voor het CIMLK. Hieronder vindt u meer informatie over de aanleiding, de doelstelling en de aanpak van deze pilot. Geïnteresseerden kunnen zich nu aanmelden via het formulier op deze pagina.
1. Aanmelden voor / interesse in de pilot
Hieronder kun je je aanmelden voor de pilot. Ook als je interesse hebt, maar eerst nog vragen, kun je het formulier daarvoor gebruiken. Je kunt voor vragen ook contact opnemen met Chris van Hinsbergen: chris@fileradar.nl.
2. Aanleiding voor de pilot
In de nieuwe omgevingswet, die in januari 2024 van kracht is gegaan, is het voor Rijkswaterstaat, alle provincies en ruim 50 gemeenten in Nederland verplicht om jaarlijks de effecten van verkeer op de luchtkwaliteit te monitoren. Daarnaast verplichten gemeenten die zich hebben aangesloten bij het Schone Lucht Akkoord zichzelf om elke twee jaar ook die monitoring uit te voeren. Hiervoor moeten de overheden gegevens aanleveren over de aantallen voertuigen en over de gerealiseerde snelheden op het grootste deel van hun wegennet, gemiddeld over het afgelopen jaar en voor twee toekomstjaren (2025 en 2030). Ze uploaden daarvoor bestanden naar het CIMLK.
Het afgelopen jaar heeft Fileradar onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de aanlevering van die gegevens van overheden aan het CIMLK. Hieruit blijkt dat er veel variatie zit in de manier waarop overheden de bestanden samenstellen. Ook worden er aantoonbare fouten gemaakt in de aanlevering. Uit afstudeeronderzoek in opdracht van Fileradar blijkt dat de CIMLK Rekentool behoorlijk gevoelig is voor deze verschillen in invoerdata. Dit alles samen resulteert in tientallen procenten hogere of lagere concentratiebijdragen van verkeer, waardoor het moeilijk is om de positieve gevolgen van beleid te kunnen meten.
Uit diverse gesprekken met omgevingsdiensten, gemeenten en provincies blijkt dat er ook vanuit de overheden behoefte is aan meer standaardisatie. Overheden geven verder aan moeite te hebben met de administratieve werklast door personeelstekorten, en met de kosten omdat budgetten overal onder druk staan. Er is daarom behoefte aan automatisering om personeelstekorten op te vangen en om kosten te reduceren.
3. Aanpak pilot
Fileradar heeft een basismethodiek ontwikkeld om invoerbestanden voor CIMLK automatisch te genereren voor elke gemeente of provincie in Nederland op basis van landelijk dekkende databronnen. Gedurende de pilot wordt deze methodiek samen met de deelnemers verder verfijnd, zodat de automatisch gegenereerde bestanden optimaal aansluiten bij de behoeften van gemeenten en provincies.
De pilot richt zich op het verlichten van de administratieve last en het verminderen van de fouten die ontstaan door de variatie in (handmatige) invoer. Door gebruik te maken van geautomatiseerde processen, gebaseerd op betrouwbare en consistente landelijk beschikbare data, wordt beoogd de nauwkeurigheid en efficiëntie te verhogen. Dit vermindert niet alleen de werklast voor ambtenaren, maar zorgt ook voor gestandaardiseerde, vergelijkbare resultaten tussen verschillende overheden.
Tijdens de pilot zullen we ook specifieke aandacht besteden aan de integratie van verkeersintensiteiten en snelheden voor toekomstjaren. Deze gegevens kunnen ofwel automatisch worden berekend of uit bestaande verkeersmodellen worden gehaald, afhankelijk van wat het meest geschikt blijkt te zijn.
Gedurende de pilot zullen we de automatisch gegenereerde bestanden vergelijken met de al eerder aangeleverde gegevens aan CIMLK. We onderzoeken zowel de verschillen in invoerdata als de resulterende uitvoerdata (emissies). Deze analyses zullen leiden tot iteratieve verbeteringen in de methodiek, met als doel een betrouwbare, gestandaardiseerde oplossing te bieden die de administratieve druk vermindert en de kwaliteit van de data verhoogt.
Naast de inhoudelijke verbeteringen zullen we ook het proces evalueren om te zien welke tijds- en kostenbesparingen mogelijk zijn door automatisering. Transparantie en uitlegbaarheid van het proces zijn daarbij belangrijke aandachtspunten.
4. Proces leent zich uitstekend voor automatisering
Uit het onderzoek van Fileradar blijkt dat bijna alle benodigde gegevens kunnen worden berekend uit landelijk beschikbare databronnen, zodat dit proces zich goed leent voor bijna volledige automatisering. Gegevens over het wegennet, gerealiseerde snelheden uit het verleden voor alle wegen, alle gebouwen, alle individuele bomen, het aantal busritten, 3D-kaarten van het terrein, tunnels en geluidsschermen zijn allemaal beschikbaar voor heel Nederland. Fileradar kan daar gerealiseerde intensiteiten voor alle wegen bij leveren. Dit alles moet alleen nog worden aangevuld met voorspelde intensiteiten en snelheden in de toekomstjaren met lokale kennis over geplande wijzigingen aan wegen en omgeving.
5. Resultaten eerste analyse: fouten & verschillen
De gegevens die overheden hebben gebruikt voor de monitoring van afgelopen jaren zijn publiek beschikbaar op cimlk.nl. Fileradar heeft op basis hiervan een studie gedaan naar de kwaliteit en verschillen tussen gemeenten. Onderstaand figuur toont de resultaten van de vergelijking tussen de door gemeenten ingevulde intensiteiten voor het monitoringsjaar 2022 en gemeten intensiteiten uit lusdetectoren voor datzelfde jaar, zoals gerapporteerd door NDW. Zoals de figuur laat zien is de gemiddelde afwijking enkele tientallen procenten groot. Dit is verrassend te noemen, aangezien de gemeten lusdata publiekelijk beschikbaar is. Blijkbaar worden modelwaarden ingevuld waar meetwaarden beschikbaar zijn.
Ook andere invulvelden, zoals de rekenmethode (SRM-1 of SRM-2), bebouwingstype en stagnatiefactoren, worden lang niet altijd correct ingevuld. Extra complicerend hierbij is dat de omgevingswet niet altijd eenduidig is in hoe je precies de velden in moet vullen; voor een deel kan een overheid hier zelf keuzes in maken. Deze keuzes beïnvloeden echter wel degelijk de uitkomsten.
6. Analyse gevoeligheid RIVM-model voor invoer
Uit afstudeerwerk in opdracht van Fileradar blijkt dat het rekenmodel van CIMLK / RIVM behoorlijk gevoelig is voor variaties in de invoer. Twee case studies in Utrecht en Almere tonen aan dat fouten in intensiteiten kunnen leiden tot 2-4% meer of minder berekende NO2-uitstoot voor elke 500 voertuigen/etmaal die verkeerd wordt geschat. Wanneer een verkeerd bebouwingstype wordt gekozen, is de maximale fout 23%, voor de bomenfactor 13% en voor een verkeerde onderverdeling van auto/bestel/vracht 12%. Al deze fouten kunnen ook nog eens bij elkaar optellen. Dat wil zeggen dat fouten in de invoer kunnen leiden tot tientallen procenten verschil in de bijdrage van verkeer aan emissies. Dat kunnen zowel overschattingen als onderschattingen zijn. Op die manier is het natuurlijk lastig beleid maken.
7. Verwachte inzet deelnemers
De pilot start in september 2024 met een online kick-off meeting tussen de deelnemers, waarin we gezamenlijk een gedetailleerde planning vaststellen. De pilot duurt naar verwachting ongeveer zes maanden. Gedurende deze periode zal er maandelijks een online meeting plaatsvinden om de voortgang te bespreken. Daarnaast zullen er specifieke werksessies georganiseerd worden om deelonderwerpen verder uit te diepen.
De verwachte inzet van de deelnemers bedraagt ongeveer 4-8 uur per maand. Dit omvat het bijwonen van de maandelijkse meetings, het deelnemen aan de werksessies, en het leveren van feedback op de methodiek en de geautomatiseerde bestanden. We begrijpen dat de deelnemers vaak te maken hebben met hoge werklast en beperkte middelen, daarom richten we ons op een efficiënte inzet van hun tijd.
Om de kosten voor deelname aan de pilot te dekken, wordt gezamenlijk een aanvraag voor een SpUk-subsidie ingediend. Deze subsidie helpt om de financiële drempel voor deelname te verlagen en zorgt ervoor dat we samen kunnen werken aan een oplossing die zowel kostenbesparend als efficiënt is.
Met deze aanpak streven we ernaar om de administratieve lasten te verlagen, de datakwaliteit te verbeteren en een duurzame, geautomatiseerde oplossing te bieden die aansluit bij de behoeften van alle betrokken overheden.